BİR SORU

[THY656]

Sevgili arkadaşlar
Pek rating yapmayacak olan bir sorum var.Bana bu konuda görüş ve katkılarınız bildirirseniz çok mutlu olurum.
Geçen hafta B738 ile sanal olmayan LTBJ-LTCG uçuşu yaptım.Kalkış öncesi kabin memuru bize uçuşumuzun yaklaşık 1200 km olduğunu; uçuş yüksekliğimizin 37000 feet ve muhtemel uçuş süremizin 1 saat 30 dakika olacağını anons etti.Saat 19:40 da LTBJ 34R pisti kalkış sonrası crusie FL'a ulaştığımızda ise bu sefer first officer bizlere rotamızın Afyon-Ankara-Samsun ve Trabzon olacağını (sanırım KULAR-KFK-HAY-CRM); 37000 feet uçuş yüksekliğimiz olduğunu ;ve tahmini 21:10 itibariyle (yani tam 1.5 saat)Trabzon'a inmeyi planladıklarını bildirdi.Bu arada yocu başüstü ekranında yer hızımızın saatte 910 km olduğunu gördüm.Ve tam dedikleri gibi de saat 21:10 da LTCG 11 pistine teker koyduk.

Gelgelelim dönüş sırasında yine aynı B738 ile bu sefer kabin memuru yolumuzun 1200 km olduğunu; uçuş yüksekliğimizin 38000 feet olacağını ve tahmini uçuş süremizin "2 SAAT 10 DAKİKA"olacağını bildirdi.Önce 40 DAKİKA gibi büyük bir farka inanamadım.Ardından hem de 11 pisti değil batıya daha kestirme olan 29 pisti kalkışı müteakip yukarıdaki ayni route ile uçuşa başladık.Cruise FL'da baş üstü ekranda yer hızımızın 596km/saat olduğunu gördüm.Gidiş hızımız ile arasındaki fark 310 km/saat idi.



Gelelim hesaba.Önce bizim 596 km yaklaşık 320 knt yapıyor.Yer hızı hiç rüzgar olmayan bir ortamda TAS ile aynı.
Burdan yola çıktığımda benim bildiğim..KABACA

1-Mach No=TAS/LSS yani Mach sayısı=True Air Speed/Local Speed of Sound

2-Local Speed of Sound ise LSS=38.945 x kare kökü (OAT+273)

3-Şimdi 38000 feet yükseklikte ISA datasına göre dış ısı yaklaşık -63 Celcius civarında iken

BKZ:http://www.hyperflite.co.uk/isa-conditions.html


4-formüle koyduğumuzda LSS=564.4kts

5- sonuç olarak Mach sayısı =320/564.4=0.56.4

yani biz 0.56 mach ile Trabzon -İzmir uçuşu yapmışız.

Oysa .82 mach IAS bu uçakların kapasitesi içinde


VARSAYIMIM
Kendi kendime
1-Allah Allah herhalde karşıdan neredeyse (nosewind) 160 knt rüzgar var sanırım dediysem de 1200km yol boyunca böyle bir kalıcı nose-wind olamazdı.Ayrıca kalkış öncesi bize 2 saat 10 dakika uçacağımız zaten söylenmişti.

2-Ya da şirket bu saatte Cost Index'i düşük tutuyor herhalde dedim.Sanırım %5-10 ile uçuş planlamışlardı.Ki ben böyle yorumluyorum.


Sizleri aslında çok daha karışık hesaplarla sıkmak istemiyorum.Mesleğim mühendislik olmamasına rağmen internet sağolsun ;basit bir araştırmayla aslında çok karışık formüller içeren bir konu olmasına rağmen ben hesabı böyle yaptım.Ama yine de hızıyla ün salmış B738 gibi bir uçak 38000 feet yükseklikte 1200 km yolu nasıl 0.56 Mach ile uçtu ben anlamadım.Zira inanılmaz sıkıldım.Ayrıca 2002 yılından beri aramızda yani sanalda bu yükseklikle bu kadar yavaş uçan bir sanal pilotu hiç görmedim.

Sevgilerimle

THY656
A3XX Inst.Rating VA
Selim BİLGİN
1964

Not:Yine de bu forumda havacılık konuşmak ve bilgi paylaşımı yapmak güzel değil mi?

[THY066]

Sevgili Bro,

Havacilik disi cevap vermeyi seciyorum. Bence senin sorunun ucagin hizi falan degil, uzun bir kis sezonu gecirmen. Ama bahar geldi gelecek, yakinda bebishler duser sizin oralara ayaklari burkulur kollari cikar, sende gerekli mudahaleleri yaparsin. Bak bakalim o zaman umrunda olacak mi Trabzon ucusunun kac saat surdugu.

[THY1178]

Hocam merhaba, aynı hesabı gidiş süratiniz için de yaparsanız bu sefer de 0.89 mach gibi bir değere ulaşacaksınız. Bu durumda muhtemelen giderken arka rüzgarı, dönerken ise baş rüzgarı almışsınız. 80 knot'lık bir jet stream o irtifada normal bir rüzgar sayılır. Belki cost index de biraz düşük tutulmuşsa fark daha da açılmış olabilir. Ama sadece cost index'in bu kadar büyük bir fark yaratabileceğini sanmıyorum.

[THY2937]

Merhaba Selim hocacım, görüşmeyeli uzun zaman oldun, tahmin ediyorum uçmuş olduğun havayolu şirketi Sun Express olması lazım ki öyledir. İzmir den Trabzona başka 738 kaldıran bir şirket yok. Cost Index den bahsetmişken, Sun da çalışan bir kaptan pilot bana kullandıkları Cost Index in 15 olduğunu söylemişdi. bazen yükün ağırlığına göre 18 de yapdıklarını ama makül seviyelerin bu olduğunu söylemişdi. o yüzden konun Cost Index le alakalı olduğunu pek düşümüyorum.

Aradaki zaman dışında bakıldığı zaman ciddi bir hız farkıda var. bence zamanı tetikliyen yegane şey bu olması lazım. Tabi bunun dışında uçağın ağırlığı, (yakıt, reseverve ) gibi faktörleride dikkate almak lazım. Pilotlarında hızı bilerek düşük tutma ihtimalleride var. bazen pilotların bunu yapdıklarınıda duydum.

Saygılarımla

[THY2440]

Pilotlar isi yavaslatma eylemi yapmislar...

[delimawi]

Küçük bir ek ... Bende sanal olmayan uzun uçuşlarda uzakdoğuya giderken her defasında aynı rota ile gidip gelmeme rağmen, 9 saat gibi doğuya giderken, dönüşte 12-13 saatlerde geri geliyorum ... Sanıyorum tamamen kafa rüzgarı ile alakalı. Zira giderken yer hızı 777 için 1070km/saat leri bulurken dönüşte ortalama 750-800 km/saat lerde dönüyorum.

[meitei]

ben de birkaç yıl önce yurtdışında çalışırken Türkiye gidiş-dönüş süreleri arasındaki farklar nedeniyle çok benzer tartışmaları arkadaşlarımla yapmıştım...Bu beyin fırtınaları sırasında -yukarıda bahsedilen noktalara ek olarak- dünyanın dönüş yönünün ve hızının etkisi olabilir mi diye cok kafa yormuştuk (ama 1-1.5 saatlik uçuşlar için değil de daha uzun sureli uçuşları düşünerek yapmıştık)... yukarıda yazılanlardan yola çıkarak şunu sorsam: tüm koşullar sabit olmak şartıyla (TAS, FL, no wind,cost index,weight, vs...) aynı rota üzerinde batıdan doğuya gidiş ile doğudan batıya gidiş süreleri arasında dünyanın dönüş yönü nedeniyle fark olur mu??

[THY7]

Selim abi çok güzel yazmışsın
Son zamanlarda kuvvetli jetstreamler var TR üzerinde ...
Daha dün MUT ve KFK arasında FL340 da içinden geçtiğim jetstreamde rüzgar 242 dereceden 145 kt idi
yaklaşık 275Km/h ...
Saygılarımla ...

[THY1935]

Aslında bunun üzerine dünyanın dönüşünün etkisi olabilir şeklinde bir espri yapacaktım ama benden önce etkisi olabileceğini söylemişler

Dünyanın dönüş hızının kesinlikle bunun üzerinde bir etkisi yoktur zira bizde dünya ile aynı anda aynı hızda dönmekteyiz. Bu soru ''hareket halindeki bir otobüste havaya atılan elma neden daha geriye düşmüyor'' sorusuna benziyor, cevabı çok basit çünkü elmada aynı hızla hareket ediyor.

[THY656]

Sevgili Berhan ;jetstream senin de belirttiğin üzere bu 40 dk'lık farkın en önemli sebebi.Ayrıca Ersin de vurgulamış ;sanırım Sunexpres şirket olarak cost ındex'i düşük tutma politikasında.

Sevgili Bro Kemal;
Geçen yıllarda Serv,Lozan derken ilk defa bilimsel olmak istedim ama sen yine bana özümü hatırlatmışsın.
Sen de Amerika'daki "bebish"lere dikkat et.Zira oranın bebish'leri bildiğim kadarıyla sizin tabirinizle ortalama 200 pound.Altında kalıp oranı buranı incitme .Öyle bir şey olursa da beni aramayı ihmal etme canım kardeşim

THY656
Selim BİLGİN
A3XX Inst.Rating VA
1964

[meitei]

tabi hareket halindeki otobüsü ve içindeki varlıkları düşünürsek dediğiniz doğru ama maks 2-3 mt bir aralıkta olan bir olay...asıl mesele bence şu daha dogrusu merak ettiğimiz nokta nasıl ekvatordan kutuplara dogru gittikçe hız azalıyorsa, deniz seviyesinden yukarılara dogru gittikçe de değişiyor mu - sonuçta rigid bir yapısı yok?? yani bahsettiğimiz uçuş seviyesindeki dünyanin dönüş hızı ile 0 seviyesindeki donuş hızı aynı mıdır ve bu da uçuş suresini etkiler mi ??

[delimawi]

Gülmeyin ama orta ve yüksek irtifalar için dünyanın dönüşünün jet-streamlere gerçekten ciddi etkisi var.
Ana sebep basınç farkları olsada, dünya yüzeyi ile hava molekülleri arasındaki sürtünme bu etkiye sebep oluyor. Konu derinleşecek olursa ilgili kaynakları bulup paylaşırım

NOT: Bir daha okudumda yazdığımı, yanlış ifade olmasın, dünyanın dönüşü sebebi ile uçuş süresi değişmez. Yani dünyanın dönüş istikametinin tersine giderken daha kısa yol gitmiş oluruz (dünya altımızda dönüyor bize doğru hesabı) gibi bir çıkarımda bulunmak yanlıştır. Sadece demek istediğim dünyanın dönüşünün rüzgar hızına etkisi var.

Merak edenler için:
http://www.aerospaceweb.org/question/dy ... 0027.shtml
http://www.aerospaceweb.org/question/at ... 0117.shtml

Son paragraftan bir iki cümle:

Nevertheless, you are correct in that the Earth's rotation does play some role in the formation of winds, and therefore has an indirect effect on the difference in east-to-west flight times.

So you can see that wind cannot be explained by something as simplistic as the rotation of the Earth. It is instead a complex fluid dynamics problem that involves the Earth's rotation, imbalances in the heating of the atmosphere caused by the Sun, and the absorption and radiation of heat by large bodies of water.

[THY1935]

Dünyanın çizgisel hızı ekvatordan kutuplara doğru gittikçe azalır ancak açısal hızı (saniyedeki devir sayısı) değişmez. Benzer şekilde deniz seviyesinden yukarılara doğru gittikçe yani yarıçap arttıkça dünyanın çizgisel hızı artar, açısal hız yine değişmez.

Çizgisel hız artar artmasına ancak bunun uçuş süresi ile hiçbir ilgisi yoktur çünkü uçak dünyadan bağımsız hareket etmiyor. Her ne kadar boşlukta gibi görünse de içinde bulunduğu hava kütlesi ve dünya ile birlikte hareket ediyor.
Dünyanın dönüşünün rüzgar oluşumunda etkisi vardır ki oda dolaylı yoldan uçuş süresini etkiler. Yani uçağın batıya veya doğuya gidiyor olması, dünyanın dönüş hızı uçuş süresini değiştirmez.

Ekvatorda çizgisel hız saatte 1670 kilometre ancak bu belirli bir yarıçapa göre hesaplanmış bir değerdir, atmosferde yükseldikçe değişir (yani artar), Bir F16 nın deniz seviyesinde hızı 1460 km/s, 12000 metredeki hızı ise 2175 km/s

[meitei]

özellikle 2.link çok açıklayıcı ve faydalı olmuş... teşekkürler İlker kaptan...